Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Nedir? 

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar bütünüdür. 

Ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeye engel olmaksızın çevre değerlerini koruyarak, yapılması planlanan ve ÇED Yönetmeliğine tabi projelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin ilgili tüm tarafların görüş ve önerilerini de dikkate alarak işletme öncesi, işletme dönemi ve işletme sonrasını da içine alarak değerlendirilmesinin, izlenmesinin ve denetlenmesinin yapıldığı bir süreç olan ÇED ile ilgili ilk düzenleme ÇED Yönetmeliği adı altında ilk olarak 07/02/1993 tarihinde yayımlanmıştır.

ÇED Yönetmeliği hükümlerine tabi faaliyetlere/projelere verilen “ÇED Olumlu” ya da “ÇED Gerekli Değildir” kararları faaliyete başlanması için Kanunen gereklidir. Ancak, ÇED Yönetmeliği kapsamında verilen kararlar nihai izin ve onay niteliği taşımamaktadır. Bu nedenle, yürürlükte olan mer’i mevzuat uyarınca ilgili tüm kurum ve kuruluşlardan gerekli izin, onay, görüş ve/veya ruhsatların alınması gerekmektedir.

ÇED Prosedürü Nasıl İşler ?

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde;

• Ek-1 listesinde yer alan faaliyetleri gerçekleştirecek olan kuruluşların, ÇED Raporuhazırlatarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na başvurması gerekmektedir. Bakanlık tarafından yapılacak değerlendirme ve düzenlenecek toplantılar neticesinde, firma için ya “ÇED Olumlu” ya da “ÇED Olumsuz” kararı verilecektir.

“ÇED Olumlu” kararı, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonrasında kabul edilebilir düzeylerde olacağını ifade etmektedir. ÇED Olumlu kararı sonrasında gerekli izinler alınarak yatırıma başlanabilir.

“ÇED Olumsuz” kararı, projenin çevre üzerindeki olumsuz etkileri dolayısıyla uygulanmasında sakınca olduğunu belirten karardır. Yatırıma başlanamaz.

• Ek-2 listesinde yer alan faaliyetleri gerçekleştirecek olan kuruluşların, Proje Tanıtım Dosyası (PTD)hazırlatarak İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne başvurması gerekmektedir. İl Çevre Müdürlüğü tarafından yapılacak değerlendirmeler neticesinde ya “ÇED Gerekli Değildir” ya da “ÇED Gereklidir” kararı çıkmaktadır.

“ÇED Gerekli Değildir” kararı, projenin önemli çevresel etkilerinin olmadığı ve ÇED Raporu hazırlanmasına gerek olmadığını belirten karardır. ÇED Gerekli Değildir kararı alınması sonrası yatırıma başlanabilir.

“ÇED Gereklidir” kararı, projenin çevresel etkilerinin daha detaylı incelenebilmesi amacıyla ÇED Raporu hazırlanması gerektiğini belirten karardır. ÇED Olumlu kararı alınmadan yatırıma başlanamaz.

• Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer almayan faaliyetleri gerçekleştirecek kuruluşların, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne başvurarak ÇED Kapsam Dışıgörüş yazısını almaları gerekmektedir.
• “ÇED Olumlu”, “ÇED Gerekli Değildir” ve “ÇED Kapsam Dışı” yazısı alınmadan hiçbir projeye başlanamaz, yatırım yapılamaz, teşvik, onay, izin yapı ve kullanım ruhsatı verilemez. İlgili kararları almadan faaliyete başlayan kuruluşlara, 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca idari yaptırımlar uygulanır.